Ik vroeg aan haar hoe het met haar ging? Een lange stilte volgde, gevolgd door een stortvloed aan tranen. Vele emoties kwamen voorbij; frustratie, boosheid, ongeloof, onzekerheid, zorgen, maar bovenal verdriet, heel veel verdriet.
Afgelopen week had ik een coachgesprek met een vrouw die te maken heeft met een onvrijwillige stap in haar loopbaan met als gevolg verlies van haar werk. Haar werk, waar ze zich al die jaren voor meer dan 100% ingezet heeft.
Het verlies van je werk
Het verliezen van je baan is voor velen een emotionele gebeurtenis en heeft een forse impact op je leven. Mensen ervaren het als meer dan alleen het verliezen van inkomen. Werk is een van onze zekerheden. Het draagt bij aan behoeftes als zekerheid, zingeving, status, identiteit, zelfvertrouwen, en de basisbehoefte; erbij horen. Allemaal zaken die bij een vaste baan vanzelfsprekend lijken. Voor iemand die ontslagen wordt, vallen deze zekerheden (tijdelijk) weg. Vaak is er aan het ontslag een langere periode van onzekerheid vooraf gegaan. Als het ontslag dan toch volgt, is het definitief. Alles wat zeker en veilig was, is niet meer en ineens ga je het grote onbekende tegemoet.
Hechtingsproces
Die rouw als reactie op ontslag, is de ‘keerzijde’ van het hechtingsproces en de loyaliteit, waarmee je verbonden was aan jouw baan en aan alles wat daarbij hoorde. Rouwprocessen zijn belangrijk om het verlies van werk een plek te kunnen geven en een nieuw perspectief op de toekomst te ontwikkelen.
Er zijn verschillende fases in een rouwproces:
Ongeloof! Daar begint het mee. Dit zal mij niet overkomen. Als het ware steek je je hoofd in het zand. Je wilt het niet weten. Waarom niet? Omdat het je teveel is. Je kunt het nog niet bevatten, al weet je wel beter. Altijd stond je klaar voor jouw collega's en de organisatie. Je was er vaak als eerste en ging vaak als laatste weer naar huis. Loyaliteit en jouw enorme verantwoordelijkheidsgevoel maakte dat je elke dag ging en er weer het beste van maakte. Nu heb je het gevoel dat je aan de kant bent gezet. Het kan haast niet waar zijn? Het kost tijd, overal spanning, jouw lichaam voelt dat het écht zo is dat je een verlies hebt geleden.
Boosheid. De tweede fase kenmerkt zich door boosheid. Je bent boos op jezelf en de organisatie. Waarom hebben ze het zover laten komen? Waarom hebben ze je geen kans meer gegeven? Je hebt het gevoel dat jouw collega’s je gewoon hebben laten vallen. Nu sta je er alleen voor. Het maakt je boos en verdrietig. Je bent ook boos op jezelf. Waarom heb ik niet eerder mijn grens aangegeven? Waarom greep je niet eerder in? Boosheid op de ander en op jezelf wisselt soms af in een rap tempo. Boosheid is een emotie die er is en die eruit moet. Als je boosheid negeert, komt het er op een andere manier wel uit. Bovendien is dat zeer belangrijk voor het verwerkingsproces. Ontken niet dat je boos bent. Aanvaard jouw gevoelens. Veroordeel jezelf ook niet omdat je boos bent, het hoort erbij!
Desoriëntatie. Je hebt het gevoel dat je even de weg kwijt bent. Hoe moet het nu verder? Je denkt nog eens terug: ‘Als ik toen en toen had ingegrepen dan……. was het nooit zover gekomen’. En was het ook niet een beetje jouw eigen schuld? Je hebt moeite om jouw levensritme onder controle te houden. Te laat naar bed, te laat opstaan, te weinig doen! Uitstelgedrag, ach dat doe ik morgen wel. Een futloos en leeg gevoel. Je bent verdrietig, onzeker en twijfelt. In plaats van er iets mee te doen, duik je weg.
Aanvaarding. Na al deze fases komt dan uiteindelijk de dag van aanvaarding. Je kunt incasseren wat er gebeurd is, je neemt de schade op. Je kan dit zelfs al iets ombuigen naar iets positiefs. Het heeft je sterker gemaakt, het zal je niet zo snel nog een keer overkomen. Jouw emoties vliegen minder heen en weer. Je ziet weer lichtpunten. Je krijgt weer zin om wat te doen en je probeert de draad van het leven weer langzaam op te pakken. Weer op zoek naar een nieuw toekomstperspectief.
In het verwerken van verlies zijn veelvoorkomende patronen te benoemen. Verwerken heeft als doel het loslaten van wat ooit was. Daar bewust mee aan de slag te gaan, vergroot de kans om een volgende stap te kunnen maken naar een nieuwe uitdaging. Neem hier de tijd voor.